Τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή της Καλαμάτας χρονολογούνται στην Πρωτοελλαδική εποχή (2600-2300 π.Χ.) και έχουν εντοπιστεί στα Ακοβίτικα, περίπου 2-3 χλμ. νοτιοδυτικά της Καλαμάτας. Ίχνη αρχαιότατης κατοίκησης έχουν εντοπιστεί και στο γήλοφο Τούρλες.
Οι αρχαίες Φαρές ακολουθούν χρονολογικά και αποτέλεσαν αξιόλογο κέντρο κατά την Υστεροελλαδική (Μυκηναϊκή) εποχή (1580-1120 π.Χ.). Η Κάθοδος των Δωριέων (1100 π.Χ.) οδήγησε σε υποβάθμιση των Φαρών και ενίσχυσε τη θέση της δωρικής Θουρίας (Ελληνικά), βορειοδυτικά των Φαρών.
Πήλινο σφράγισμα από τα Ακοβίτικα
Η καίρια θέση των Φαρών ως ενδιάμεσου σταθμού μεταξύ Πύλου και Σπάρτης και η ευφορία των μεσσηνιακών πεδιάδων στάθηκαν αφορμή για τους τέσσερις Μεσσηνιακούς Πολέμους, που έλαβαν χώρα από τον 743 ως το 459 π.Χ. Νικητές σε αυτούς αναδείχτηκαν οι Σπαρτιάτες, με βαρύτατες όμως απώλειες. Η περιοχή κατοικήθηκε από περίοικους και ήταν εξαρτημένη από τη Σπάρτη, ιδιαίτερα την περίοδο που μεσολάβησε ανάμεσα στο Β΄ Μεσσηνιακό πόλεμο (640-620 π.Χ.) και στην απελευθέρωση της μεσσηνιακής γης και την ίδρυση της Μεσσήνης (369 π.Χ.) από το Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα. Παρ' όλα αυτά, συνέχισε να αποτελεί περιοχή διεκδικούμενη από τους Λάκωνες, με αποτέλεσμα να αλλάζει διαρκώς χέρια, ανάλογα με το ποια πλευρά επικρατούσε σε κάθε φάση.
Χάλκινο ειδώλιο υπόκαμπου (Ακοβίτικα)
Το 393 π.Χ., κατά τη διάρκεια του Κορινθιακού Πολέμου, κατέπλευσαν στον - κατά τον Στράβωνα - «ύφορμον θερινόν» (ασφαλή μόνο το καλοκαίρι) λιμένα των Φαρών ο Αθηναίος ναύαρχος Κόνων και ο σύμμαχός του Πέρσης σατράπης Φαρνάβαζος. Λεηλάτησαν την πόλη που, ως πόλη περιοίκων, ακολουθούσε στα πεδία των μαχών τους Σπαρτιάτες. Φοβούμενοι όμως την έλλειψη σιτηρών και το γεγονός ότι το λιμάνι των Φαρών δεν ήταν ασφαλές, έφυγαν για τη Φοινικούντα. Μερικές δεκαετίες αργότερα, ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας επιδίκασε την περιοχή στους Μεσσήνιους, μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.X.). Ανάλογα έπραξαν ο Αντίγονος Β΄ Δώσων, μετά τη μάχη της Σελλασίας (222 π.Χ.), ο Ρωμαίος στρατηγός Μόμμιος, μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους (146 π.Χ.), καθώς και η Ρωμαϊκή Σύγκλητος το 136/5 π.Χ.
Τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή έχουν εντοπιστεί στα Ακοβίτικα
Εν τω μεταξύ, οι Φαρές συμμετείχαν στην κοινοπολιτεία της Μεσσήνης ως τη διάλυσή της, το 182 π.Χ., οπότε συνήψαν συνθήκη συμμαχίας με την Αχαϊκή Συμπολιτεία.
